OKRASIN
Kiedy powstała wieś Okrasin trudno orzec, ponieważ była to wioska książęca i jako taka nie podlegała nadaniom, sprzedażom, spadkom itp. Pierwsze dane o jej istnieniu pochodzą z 1482 z akt parafialnych Radziłowa[1].
W 1564 roku po raz pierwszy lustrowano dobra królewskie, dzięki temu mamy szczegółowe dane o tej wsi. W lustracji zapisano: „Wieś Okrasino, ta wieś jest starostwa wiskiego do folwarku Przytul, nad rzeką Biebrzą, od Radziłowa ½ mile. Ma grunt dobry, ma trojne pole, włók osiadłych 14, na których siedzi kmieci 28. Z każdej włóki płacą per gr. 20. Jest też tam włók pustych półtrzeci, które trzymają tamże kmieci pięć, z których dwa płacą per 3 floreny, a trzeci per floreny 2. Dani- z każdej włóki w osiadłej dawają na ś. Marcin [11 listopada, termin zwyczajowych danin w dawnej Polsce] owsa per kor. 6. Kapłunów [kurczaków] per 4, jajec per 30. Tym poddanym jest trudny przejazd do młynów ku mełciu królewskich, przeto postąpili p. staroście wiskiemu, aby nie jeździli do młynów królewskich (…). Roboty- Robią z każdego półwłóczka po 3 dni w tydzień, dlatego iż im daleko do folwarku, nie mogą rychło przyjdź na robotę [pracę rozpoczynano o świcie], jakoby przyść mieli, tłok ani podwód nie winni. (….). Lasy i łąki- Jest tam przy tej wsi i przy Radziłowie lasu trocha, które zowią Mloska, którego lasu tak z tej wsi i z miasteczka Radziłowa poddani używają wedle przywileju miesckiego, teraz bronią go im od p. wojewodzica ruskiego [Andrzej Firlej, starosta wizki]. Jest też tam błot, bielin nie mało, na których poddani siana sieką, ale i na to tedy im każą gaiś się od wojewodzica. Dziesięcina przychodzi do kościoła radziłowskiego po tej wsi. Granice ta wieś ma z Radziłowem, z Biebrzą rzeką, które bylinami zowią (…)”[2].
Kolejna lustracja została przeprowadzona w latach 1617-1620, zapisano wtedy: „Do dzierżawy wiskiej przy Radzilowie należy, ma grunt dobry, pole trojne. Włók wszystkich nro 16 i 1/2 , między temi osiadłych 9 1/2 , pustych 7. Z osiadłych płacą z każdej czynszu na
ś. Marcin do roku po gr. 20. Owsa z każdej włóki po kor. 6, przychodzi kor. 57 (…). Kapłonów z włóki 4 (….), jajec z włóki po 30 (….). Z pustych włók nro 7 płacą z każdej najmu do rok per florenów 1. Młynnego aby im było wolno do którego chcąc młyna jechać, z każdej włóki tak osiadłej jako i pustej dawają żyta kor. 1 (….)”[3].
W połowie XVII wieku krajem wstrząsnął najazd szwedzki (potop szwedzki), który spowodował wielkie zniszczenia w całym kraju. Okrasin jest dobrym przykładem ilustrującym ruinę, jaką była Polska po skończeniu działań wojennych. W 1661 roku, a więc kilka lat po zakończeniu tu działań wojennych, zapisano na temat tej wsi: „Należy do Radziłowa. Włók wszystkich 17 i 1/2 , któremi włóka wybraniecka nro 1 [wybrańcy byli chłopami którzy nie płacąc podatków zobowiązaniu byli do służby wojskowej]. Włók kmiecych zostaje nro 16 i ½ których na ten czas nie sieją ani orzą, gdyż ich dopiero trzech do tej wsi noviter accessit. Iż jednak te włóki w przyszłe lata zasiewać będą, kładziemy ich na czynsz florenów 90”[4]. Zatem po wojnie wieś zupełnie opustoszała, przed wojną mieszkało tu około 10 rodzin chłopskich. Mieszkał też zapewne tylko jeden chłop-wybraniec. Dopiero
w 1661 roku sprowadzono trzy rodziny chłopskie, którym od razu wyznaczono czynsz nie dając nawet czasu na zagospodarowanie nowych pól.
Brakuje dokładniejszych danych z czasów XVIII wieku, wioskę dzierżawili różni magnaci, jednak nadal stanowiła ona formalnie własność królewską.
Po upadku Rzeczpospolitej ta wieś stanowiła własność państwową, początkowo pruską, a od 1807 roku własność Księstwa Warszawskiego. W tych latach oraz następnych dawnymi dobrami królewskimi zarządzali naddzierżawcy. W 1827 roku Okrasin liczył 41 domów i 376 mieszkańców[5].
W 1867 roku Okrasin stał się własnością dyrektora Komisji Skarbowej Mikołaja Siemonowa Kędziorowa[6].
Opis miejscowości z końca XIX wieku przekazuje: Okrasin, wieś nad rzeką Biebrzą, powiat kolneński, gmina Kubra, parafia Radziłów, leży 4 wiorsty na wschód od Radziłowa,
w pobliżu błot biebrzańskich, ma 41 domów i 376 mieszkańców[7].
W 1921 roku notowano tutaj 59 domów i 438 mieszkańców[8].
W 1922 roku w Okrasinie rozpoczęła działalność jednoklasowa szkoła powszechna. Uczyło się w niej 72 dzieci. Przez cały okres międzywojenny uczęszczało do niej około 60-70 dzieci. Grono nauczycielskie tworzyli: Bolesław Darasz, Aleksander Bargłowski, Stanisława Przestrzelska i Jan Rutkowski[9].
[1] Brodzicki Cz, Początki osadnictwa …..,, s. 214.
[2] Lustracja dóbr królewskich z 1564 roku….., s. 57.
[3] Lustracje dóbr królewskich województwa mazowieckiego XVII wieku, 1617-1620, Warszawa 1968, s. 124.
[4] Lustracje dóbr królewskich województwa mazowieckiego XVII wieku, 1661-1664, Warszawa 1989, s. 167.
[5] Słownik Geograficzny….., tom VII, s. 434.
[6] Wiśniewski J, Dzieje osadnictwa w powiecie grajewski….., s. 244.
[7] Słownik Geograficzny….., tom VII, s. 434.
[8] Skorowidz miejscowości…., s. 46.
[9] Jemielity W, Szkoły powszechne w ….., s. 28.